Üzüm bilimsel adıyla vitis(asma) vinifera, insanoğlunun en eski yazıtlarından biri olan Gılgamış destanında adı geçen, şu an binden fazla çeşidi olan 1 en eski meyvelerden biridir. Saccharomyces cerevisiae ile fermentasyonu sonucu oluşan şaraba methiyeler yazılan (ya da yasaklanan), günde 1 kadehinin sağlığa faydası olduğu söylenen, ya da farklı mayalarla fermentasyonuyla sirkesi yapılıp yine mucize beklediğimiz bir meyvedir.
Mucize şarapta mı, üzümde mi?
Fransız paradoksu olarak bilinen, yüksek miktarda doymuş yağ içeren, kolesterol yükü fazla Fransız mutfağına rağmen Bordeaux bölgesinde yaşayan halkta kalp hastalıklarının az görülmesi üzerine yapılan araştırmalar sonucu günde 1-2 kadeh içilen kırmızı şarabın kalp hastalıklarını engelleyici özelliği fark edilmiştir 2.
Bir hekim olarak ne kadar faydalı olduğu söylenirse söylensin etil alkol içeren bir içeceği tavsiye etmeyi doğru bulmadığım için mucizeyi işin özünde, üzümün bilinen en güçlü antioksidan yanında, yani resveratrolde aramak gerektiğini düşünmekteyim. Resveratrol, siyah üzümün soğuk hava koşullarından ve mantardan korunmak için kabuğunda ürettiği bir maddedir 3.
Üzümdeki mucize nedir?
Dolayısıyla resveratrol, E vitamininden 50 kat, C vitamininden 30 kat fazla antioksidan olduğu için insan sağlığı üzerine ne gibi etkileri olduğu en fazla araştırılan üzüm bileşenidir. Hipertansif hastalarda sistolik kan basıncını ve diyabetik hastalarda kan şekerini orta düzeyde düşürdüğü görülmüştür 4. Zenginleştirilebilirse kanser tedavisi için bir umut olduğu düşünülmektedir 5. Anti-aging, yara iyileşmesi ve skar dokusunu gidermek için faydalı olduğu görülmüştür 6. Yine yaşlanma karşıtı mekanizmasının oksidatif stresi ve inflamasyonu azaltması, mitokondriyal fonksiyonu iyileştirmesi ve apopitozu düzenlemesi ile olduğu gösterilmiştir 7.
Resveratrol ile modüle edilmiş biyokimyasal hedefler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir 8.
AP-1, aktivatör protein 1; CAT, katalaz; CDK, sikline bağımlı kinaz; COX, siklooksijenaz; CRP, C-reaktif protein; CYP, sitokrom P450; ER, östrojen reseptörü; ERK, hücre dışı olarak düzenlenen kinaz; GPx, glutatyon peroksidaz; HIF, hipoksiyi tetikleyen faktör; hTERT, insan telomerazı ters transkriptazı; ICAM, hücre içi yapışma molekülü; IAP, apoptoz proteinlerinin inhibitörü; iNOS, indüklenebilir nitrik oksit; MAPK, mitojenle aktifleşen protein kinaz; MMP, matris metaloproteinaz; NFκB, nükleer faktör kappa B; PI3K, fosfoinositid-3 kinaz; Rb, retinoblastoma; SOD, süperoksit dismutaz; STAT, sinyal dönüştürücü ve transkripsiyon aktivatörü; SPARC, asidik ve sistein açısından zengin salgılanan protein; TNF, tümör nekroz faktörü; VEGF, vasküler endotelyal büyüme faktörü.
Resveratrol hep mi faydalı?
Resveratrolün tüm faydalarının yanında özellikle doza bağlı potansiyel yan etkilerinden bahseden, düşük dozda hücre koruyucu olduğunu, yüksek dozda hücre zararına yol açabildiğini gösteren çalışmaya da göz atmak gerekir 9.
Bu bilgiler ışığında makul miktarından fayda, aşırı kullanımından zarar görebileceğimiz resveratrolü ne kadar ve ne şekilde kullanmamız gerektiği sorusuna cevap vermek gerekmektedir.
Resveratrol ne kadar kullanılmalı?
Genel olarak piyasadaki mevcut preparatlara bakıldığında 1 tablette 100-200 mg resveratrol bulunduğu görülmekte. Yan etki düzeylerinin genelde günlük 1 gram üzeri resveratrol alımlarında olması, resveratrolün fıstık, yaban mersini, çilek gibi gıdalarda da olması sebebiyle günlük 200 mg alımı yeterli ve güvenli gözükmekte.
Beyaz üzümde fazla resveratrol olmaması, yaş kara üzümün 1 gramında 0,3-14 mg, kuru siyah üzümün gramında 9-78 mg bulunması 10, en fazla kabuk ve çekirdekte bulunması sebebiyle günde 1 adeti 2 gr olan çekirdekli Antep karası kuru üzümün 5-10 adedinden yaklaşık 200 mg resveratrol alabiliriz.
- Genetic structure and domestication history of the grape ↩︎
- Longevity nutrients resveratrol, wines and grapes ↩︎
- Resveratrol ↩︎
- Resveratrol and Its Effects on the Vascular System ↩︎
- Resveratrol for cancer therapy: Challenges and future perspectives ↩︎
- The impact of resveratrol on skin wound healing, scarring, and aging ↩︎
- Effects and Mechanisms of Resveratrol on Aging and Age-Related Diseases ↩︎
- Moderate Wine Consumption and Health: A Narrative Review ↩︎
- Potential Adverse Effects of Resveratrol: A Literature Review ↩︎
- Resveratrol ile Üzümden Gelen Sağlık ↩︎
Dr. Osman Ertürk
2004 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi mezunudur. 8 yıl acil hekimliği sonrası 12 yıl Gazipaşa-Alanya Havalimanı Portclinic Sağlık ünitesinde uçuş tabibi ve iş yeri hekimi olarak çalışmıştır. Şu an ALKÜ Eğitim Araştırma Hastanesi Göğüs Hastalıkları'nda araştırma görevlisi olarak çalışmaktadır. Hastaların ‘özellikle spesifik tedavi gerektiren durumlarında’ tedirginliklerini gidermeyi, belki başka şehirdeki, hatta başka ülkedeki ilgili branş hekimleri ile önceden görüşme sağlayabilmesini amaçlayarak CureAsk.com sitesini kurmuştur.