Kovid-19 m-RNA aşısı ve söylentiler
Günlük hekimlik pratiğimizde bazı hastaların sık geçirdiği soğuk algınlığını, komşusunun geçirdiği kalp krizini, dedesinde başlayan alzheimer hastalığını, bir tanıdığındaki inmeyi kovid-19 m-RNA aşısına bağladığına şahit olmaktayız, nadiren başına gelen olumlu şeylere ‘meme kistlerinin kaybolması gibi’ aşının sebep olmuş olabileceğini söyleyenlerle de karşılaşabiliyoruz. Bu varsayımlara, şüphelere ve ithamlara karşı bilimsel bir cevabımız olması gerekmekte; zamanla yarışılan pandemide dünyada kovid-19 bağışıklığı için 1,5 milyar insanın pfizer-biontech m-RNA ile aşılandığını biliyoruz. Avrupa İlaç Ajansı(EMA) hızlı olmak adına onay verirken güvenlikten ödün vermediklerini, pozitif yarar-risk profilinin olumlu olduğunu, Mayıs 2023 itibariyle 1,7 milyon yan etki şüphesi kaydettiklerini, bunun da 1000 dozda 2 doza denk geldiğini açıkladılar. Aşının en sık görülen yan etkileri halen baş ağrısı, ateş, halsizlik ve kas ağrısıdır.
Biontech m-RNA aşısı için söylenmemiş yan etkiler görüldü mü?
Almanya’ da bir kişi aşı sonrası vücudunda ağrı, el ve ayaklarında şişkinlik, uyku bozukluğu ve yorgunluk çekmesi sebebiyle tazminat davası açmış bulunmakta ve mahkeme süreci devam etmekte, farklı Avrupa ülkelerinde de birçok dava dosyasının mahkemeye sunulduğu bilgisi mevcut.
m-RNA aşısı ve kalp kası iltihabı
Avrupa ilaç ajansı aşının genç erkeklerde çok düşük oranda kalp kası veya kalp zarı iltihabı yapma riski taşıdığını açıkladı. Kovid-19 Aşısına Bağlı Miyokardit isimli makalede daha çok genç erkeklerde mRNA aşısının ikinci dozunu aldıktan sonra görülen miyokardit ve perikarditin nadir görülen yan etki olduğu, çoğu hastada kardiyak fonksiyon korunarak hafif bir tablo görüldüğü ve yedi gün içinde tamamen iyileştiği, ortalama hastanede kalış süresinin üç gün olduğu, uzun süreli komplikasyonların nadir olduğu açıklanıyor. Olası mekanizmanın S proteinine karşı moleküler taklit ve mRNA aşılarıyla aşırı duyarlılık reaksiyonları ve adenoviral aşılarla kalp damarlarında trombosit agregasyonu ve trombüs oluşumu olduğu varsayılıyor1.
Gebelikte aşı olanlar hakkında bilgi var mı?
Ekim 2021-Mart 2022 arası Tokyo’da 1051 gebe için anket ile yan etki sorgulamasında; 834 gebe kadın aşılanmış, 217 kadın fetüse zararı olur korkusuyla aşılanmamış, aşılananlarda olumsuz doğumsal anormallik rastlanmamış, neredeyse hiçbir ciddi yan etki de yaşanmamış, ama daha uzun süreçler için de araştırmaların sürdürülmesi tavsiye edilmekte2.
m-RNA aşısı ile başka hangi yan etkiler görüldü?
Cenova’daki bir makalede blefaroplasti operasyonunun dördüncü ayında Pfizer m-RNA aşısının ikinci dozundan birkaç gün sonra iki taraflı alt göz kapağında tedaviye dirençli morluk gelişmiş ve bu morluk 15 ay sonra kendiliğinden gerilemiş, bu komplikasyon gelişiminin aşıya bağlı olmasını kronolojik sıraya uygun olmasına bağlamışlar3.
Malezya’ da orta yaşlı bir adamda ikinci doz m-RNA aşısından 5 gün sonra sağ üst kolda ağrı ve güçsüzlük başlamış, şikayeti düzelmeyince 2 ay sonra aşının nadir komplikasyonu olan Parsonage-Turner sendromu denen üst kol kas kaybı ve zayıflığı geçirince hekimine bildirmiş4. Bunun m-RNA aşısı nedeniyle değil aşının uygulanış biçimiyle olabilme ihtimali sanki daha yüksek.
Adet düzensizliği ve doğurganlık üzerine etkisi var mı?
Birçok kadının aşının adet düzensizliği yaptığı şikayeti üzerine yapılan m-RNA aşısı ve doğurganlık üzerine yapılan çalışmada aşının kısa süreli prolaktin benzeri etki gösterdiği ama süresinin çok kısa sürdüğü ve kısırlık ile ilgili endişe oluşturmadığı sonucuna ulaşılmış5.
Damar iltihabı da yapıyor mu?
Japonya’ da 56 yaşında bir erkek m-RNA aşısından 3 hafta sonra alt ekstremitede ağrı uyuşukluk şikayeti ile başvurmuş, ANCA ilişkili vaskülit tanısı konulmuş, ama aşı ile ilişkisi tam olarak açıklanamamış6.
Sonuç?
Sonuç olarak araştırmaların, şikayetlerin, davaların daha süreceği bir dönemdeyiz. Tüm dünyanın eş zamanlı aşılanmasının olağanüstü güç ve riskler içerdiği de bir gerçektir. Son söz bilimin ve mahkemenindir.
- Covid- 19 Vaccine-induced Myocarditis ↩︎
- COVID-19 mRNA vaccination status and concerns among pregnant women in Japan: a multicenter questionnaire survey. ↩︎
- Lower Eyelid Complication After Blepharoplasty and COVID-19 Vaccination ↩︎
- Parsonage-Turner syndrome: A case report of a rare side effect of COVID-19 booster vaccination ↩︎
- Identifying a causal link between prolactin signaling pathways and COVID-19 vaccine-induced menstrual changes ↩︎
- Anti-neutrophil Cytoplasmic Antibody-Associated Vasculitis With Periaortitis That Developed After mRNA COVID-19 Vaccination ↩︎
Dr. Osman Ertürk
2004 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi mezunudur. 8 yıl acil hekimliği sonrası 12 yıl Gazipaşa-Alanya Havalimanı Portclinic Sağlık ünitesinde uçuş tabibi ve iş yeri hekimi olarak çalışmıştır. Şu an ALKÜ Eğitim Araştırma Hastanesi Göğüs Hastalıkları'nda araştırma görevlisi olarak çalışmaktadır. Hastaların ‘özellikle spesifik tedavi gerektiren durumlarında’ tedirginliklerini gidermeyi, belki başka şehirdeki, hatta başka ülkedeki ilgili branş hekimleri ile önceden görüşme sağlayabilmesini amaçlayarak CureAsk.com sitesini kurmuştur.