D Vitamini Eksikliği – Buz Dağının Görünen Kısmı

D vitamini seviyeniz birkaç farklı sebep ile düşebilir.

İlk olarak, güneşten yeterince D vitamini almak için ultraviyole B (UVB) türünden güneş ışığına yeterli süre boyunca maruz kalmanız gerekmektedir. Diğer bir deyişle, güneş açısının ve yoğunluğunun mevsime göre değişmesi sonucu kış aylarında D vitamini üretme kabiliyetiniz belirgin şekilde azalmaktadır. Bunun yanı sıra, güneş ışığının cilt tarafından emilme oranı da kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Örneğin, koyu ten rengine sahipseniz, açık tenli bireylere göre daha fazla güneş ışığına ihtiyaç duyarsınız.

D vitamini eksikliği beslenme, sindirim sorunlarına bağlı olabilir!

Ayrıca, beslenme alışkanlıklarınız da D vitamini seviyelerini etkileyebilir. D vitamini açısından zengin besinleri yeterince tüketmemek veya vücudumuzun D vitamini emilimini etkileyen sindirim sorunları yaşamak da seviyenin düşmesine neden olabilir.

D vitamini güneş ışınlarının daha dik geldiği saatlerde üretilir.

Eksik D vitamini seviyeleri ile vücudunuzun biyolojik saati anlamına gelen sirkadiyen ritim arasındaki ilişki fizyolojimizin temelinde yer alan bir gerçektir. Tanım olarak sirkadiyen ritim, vücudumuzun biyolojik işlevlerini kontrol eden ve her 24 saatte tekrarlanan doğal bir döngüdür. Vitamin üretmek için yeterli seviyedeki güneş ışınlarını gözlerinizle algıladığınızda bedeniniz, D vitamini üreten sistemi devreye sokar. Sonrasında cildinizde gerçekleşen bir dönüşüm aracılığıyla D vitamini üretebilirsiniz. Eğer gününüzü karanlıkta geçiriyorsanız buna bir çözüm bulmanız ya da takviye edici bir ürün kullanmanız gerekebilir.

Bedenimizin uyum kabiliyeti ile D vitamini eksikliği arasında ilişki olabilir.

Tüm adaptasyonlar, insanoğlunun büyük zorlukları aşan biyolojik uyum kabiliyetinin bir parçası olmasına rağmen vitamin D eksikliği durumunun bizzat sebebi olabilirler. Örneğin gözleriniz akşam saatleri televizyon ve telefondan gelen mavi ışık dalgalarına maruz kalırsa akşam saatlerinde bu vitamini üretmeye çalışacak ancak başarılı olamayacaktır. D vitamini üretiminde başarısız olduğunun sinyallerini alan hücrelerimizin nasıl karar alacağı konusunda net bir bilgi sahibi olmadığımızın da ayrıca altını çizmeliyiz. Bu türden negatif geribildirimlerin D vitamini üretiminizi engelleyebileceğini dikkate alıp, akşam saatlerini loş ışık altında geçirmeniz D vitamini olumlu etkileyebilir.

İstatistiklere göre, D vitamini eksikliği temel olarak kemik sağlığını olumsuz etkileyebilir ve bağışıklık sistemini zayıflatabilir.

D vitamini eksikliği, dünya genelinde yaygın bir durumdur ve tahminlere göre 1 milyara yakın kişide D vitamini eksikliği olduğu belirtilmektedir. Prevalans oranı %40 – 100 arasında değişmekte olup, en yüksek prevalanslara Kuzey Asya ve Ortadoğu bölgelerinde rastlanmaktadır.

Ülkemiz güneş almasına rağmen D vitamini eksikliği çok yaygın bir sorun!

Türkiye’deki duruma bakacak olursak, 111 bin kişi üzerinde yapılan ve tüm toplumu kapsayan bir çalışmaya göre; Türkiye’de güncel duruma bakıldığında yüzde 63 oranında D vitamini eksikliği olduğu belirlenmiştir. Özel gruplarda (yeni doğanlar, çocuklar, hamileler, genç erişkinler) bu oran yüzde 86’ya kadar çıkarken, yaşlı popülasyonda ise yüzde 40-50 oranında D vitamini eksikliği görülmektedir.

İdeal kiloda olmak, ağrısız yaşamak, kronik hastalıklardan korunmak D vitaminin eksikliği ile oldukça zor görünüyor.

D vitamini eksikliği, kas iskelet sistemi ağrıları, osteoporoz, diabetes mellitus, hipertansiyon, kardiyovasküler hastalıklar, otoimmun hastalıklar, uyku bozuklukları, kanser ve mortalite artışı gibi ciddi sağlık sorunları ile ilişkilendirilmektedir. Bu nedenle, D vitamini eksikliğinin saptanması ve tedavi edilmesi büyük önem taşımaktadır.

Gördüğümüz D vitamini eksikliği vakaları buz dağının görünen kısmı!

Literatürde pek çok çalışmada vitamin eksikliği kriterleri tekrar sorgulanmaktadır. Hastalıklarla ilişkilendirilen derecede D vitamini eksikliği bulunan grupta olmamak sağlıklı bir yol almak için yeterli görünmemektedir. Ciddi D vitamini eksikliği ile ilişkili hastalıklardan edinilen tecrübe ile oluşturulan referans aralıklarında olmakla optimal seviyede olmanın farkına işaret eden kanıtlar giderek artmakta, pek çok uzman ve otorite farklı ve daha yüksek referans aralıklarını benimsemektedir.

Sağlığınızı desteklemek istiyorsanız, fonksiyonel tıp yaklaşımı ile hizmet veren yetkin bir hekim ile görüşerek vitamin seviyelerinizin ideal seviyede olup olmadığını öğrenebilirsiniz.

Referanslar

1. Minich DM, Henning M, Darley C, Fahoum M, Schuler CB, Frame J. Is Melatonin the “Next Vitamin D”?: A Review of Emerging Science, Clinical Uses, Safety, and Dietary Supplements. Nutrients. 2022 Sep 22;14(19):3934. doi: 10.3390/nu14193934. PMID: 36235587; PMCID: PMC9571539.
2. http://turkishfamilyphysician.com/wp-content/uploads/2019/07/JTFP-2019-1-derleme-d-vitamini-eksikligi-guncel.pdf
3. Jiang Z, Pu R, Li N, Chen C, Li J, Dai W, Wang Y, Hu J, Zhu D, Yu Q, Shi Y, Yang G. High prevalence of vitamin D deficiency in Asia: A systematic review and meta-analysis. Crit Rev Food Sci Nutr. 2023;63(19):3602-3611. doi: 10.1080/10408398.2021.1990850. Epub 2021 Nov 16. PMID: 34783278.
4. Antonucci R, Locci C, Clemente MG, Chicconi E, Antonucci L. Vitamin D deficiency in childhood: old lessons and current challenges. J Pediatr Endocrinol Metab. 2018 Mar 28;31(3):247-260. doi: 10.1515/jpem-2017-0391. PMID: 29397388.
5. Fiamenghi VI, Mello ED. Vitamin D deficiency in children and adolescents with obesity: a meta-analysis. J Pediatr (Rio J). 2021 May-Jun;97(3):273-279. doi: 10.1016/j.jped.2020.08.006. Epub 2020 Oct 3. PMID: 33022267; PMCID: PMC9432231.
6. Jiang Z, Pu R, Li N, Chen C, Li J, Dai W, Wang Y, Hu J, Zhu D, Yu Q, Shi Y, Yang G. High prevalence of vitamin D deficiency in Asia: A systematic review and meta-analysis. Crit Rev Food Sci Nutr. 2023;63(19):3602-3611. doi: 10.1080/10408398.2021.1990850. Epub 2021 Nov 16. PMID: 34783278.
7. Mendes MM, Gomes APO, Araújo MM, Coelho ASG, Carvalho KMB, Botelho PB. Prevalence of vitamin D deficiency in South America: a systematic review and meta-analysis. Nutr Rev. 2023 Sep 11;81(10):1290-1309. doi: 10.1093/nutrit/nuad010. PMID: 36882047.
8. Ali OME. Prevalence of Vitamin D Deficiency and Its Relationship with Clinical Outcomes in Patients with Fibromyalgia: a Systematic Review of the Literature. SN Compr Clin Med. 2022;4(1):38. doi: 10.1007/s42399-021-01105-w. Epub 2022 Jan 15. PMID: 35071984; PMCID: PMC8760589.
9. Siddiqee MH, Bhattacharjee B, Siddiqi UR, MeshbahurRahman M. High prevalence of vitamin D deficiency among the South Asian adults: a systematic review and meta-analysis. BMC Public Health. 2021 Oct 9;21(1):1823. doi: 10.1186/s12889-021-11888-1. PMID: 34627207; PMCID: PMC8501935.
10. Md Isa Z, Amsah N, Ahmad N. The Impact of Vitamin D Deficiency and Insufficiency on the Outcome of Type 2 Diabetes Mellitus Patients: A Systematic Review. Nutrients. 2023 May 15;15(10):2310. doi: 10.3390/nu15102310. PMID: 37242192; PMCID: PMC10223393.
11. Abukanna AMA, Alanazi RFA, Alruwaili FS, Alayyashi AZM, Alanzi F. Vitamin D Deficiency as a Risk Factor for Diabetes and Poor Glycemic Control in Saudi Arabia: A Systematic Review. Cureus. 2023 Nov 9;15(11):e48577. doi: 10.7759/cureus.48577. PMID: 38073984; PMCID: PMC10710317.

Dr. Kerem Korkut

Tıp eğitimini Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesinde tamamladı. Acil servis, turizm tesislerinde sağlık hizmeti, uçuşla ilgili sağlık durumları gibi alanlarda hizmet verdi. Görevine 2019 yılından itibaren İzmir Ekonomi Üniversitesi Medical Point hastanesi Sağlıklı Yaşam ve Fonksiyonel Tıp Ünitesinde devam etmektedir.